تابآوری نگرشی جهت تعامل با چالشهای شهری است که این چالشها با جهانی شدن، شهری شدن و تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی جهان پیچیدهتر میشوند. تابآوری با استفاده از عباراتی مانند «پایدار» یا «قابل زندگی» که معنای آن را پوشش میدهند به یک استاندارد فراگیر اندازهگیری تبدیل شده است. تابآوری شهری بهطور کلی به نحوۀ تقویت شهرها برای مقابله با چالشهای احتمالی میپردازد و اقدامات پیشگیرانه را در شریانهای حیاتی شهر انجام میدهد. خواه این چالش یک شوک حاد، مانند سیل، طوفان، زلزله باشد یا یک فشار موذی، مانند نابرابری اجتماعی و اقتصادی، جنایات بومی و کمبود مسکن ارزان قیمت که میتوانند در درازمدت به همان اندازه مخرب باشند؛ تابآوری نشاندهندۀ توانایی یک شهر نه تنها بهمنظور بقاء بلکه برای رشد و شکوفایی آن است.
پروژۀ صد شهر تابآور، تابآوری شهری را بهعنوان «ظرفیت افراد، نهادها و سیستمهای درون شهری برای سازگاری، بقاء و شکوفایی بدون توجه به نوع فشارهای مزمن و شوکهای حادِ تجربه شده» تعریف میکند.
۴.۱ اکثر شاخصها و اصول توسعهیافتۀ رسمی تابآوری در مقولۀ کاهش خطر و بلایای طبیعی قرار میگیرند؛ گزارشها، برنامهها و ابزارهای مختلفِ اخیر مؤلفههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را بهمنظور تکمیل اصول موجود به آنها اضافه کردهاند. رویکرد پروژۀ صد شهر تابآور بهوضوح چنین مؤلفههایی را در بر میگیرد.
۴.۲ مؤلفۀ فرهنگی تابآوری تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. تصمیمات شورای بریتانیا و شهر آتن برای توسعۀ این مؤلفه باید هم از نظر استراتژی تابآوری شهری و هم در چارچوب رویکرد کلی تأیید شده توسط پروژۀ صد شهر تابآور، مورد حمایت قرار گیرند.
۴.۳ فرهنگ با کمک به بعد اقتصادی تابآوری موجب ایجاد و توسعۀ درآمد و اشتغال میشود. این امر محرک جنبههای کارآفرینی، نوآوری، فناوریهای جدید و گردشگری است. فرهنگ همچنین با تقویت سرمایۀ اجتماعی شهر، تسهیل مشارکت شهروندان، ترویج نمایههای خلاق، تشویق انسجام و یکپارچگی، ترویج کثرتگرایی و برابری، تسریعکنندۀ گسترش بعد اجتماعی تابآوری است. فرهنگ در تعامل با محیط طبیعی با ارائۀ بینش و ابزارهای ارزشمند برای افزایش آگاهی در مورد مسئولیت زیستمحیطی بهمنظور مقابله با از بین رفتن تنوع زیستی، کاهش فرسایش زمین، کاهش اثرات بلایای طبیعی و تغییرات آب و هوایی، بعد زیستمحیطی تابآوری را در بر میگیرد. فرهنگ در اشکال مختلف از طریق تأکید بر خلاقیت، میراث، نمایههای فردی و جمعی، ارتقاء سیستمهای دانش محلی و حفاظت از تنوع فرهنگی، ارزش پولی و ذاتی را برای فرآیند تابآوری به ارمغان میآورد.
۴.۴ همانطورکه در بخش فرهنگ شهری و میراثِ[۱] مقالۀ هابیتتِ ۳[۲] ارائه شده توسط یونسکو ذکر شده است، شهرهای معاصر خواستار مدل جدیدتری از توسعۀ شهری هستند. با علم به اینکه فرهنگ یک نیروی محرکه در توسعۀ شهرهاست، نیاز به یک رویکرد توسعۀ شهریِ سیستماتیکتر، جامعتر و حساس از لحاظ فرهنگی وجود دارد.
۴.۵ انواع شیوههای نوآورانۀ برای تلفیق داراییهای فرهنگی با استراتژیهای توسعۀ شهری در سراسر جهان بهعنوان اجزای کلیدی برنامهریزی استراتژیک شهری مشاهده میشود. بسیاری از مطالعات و گزارشها نمونههای موفقی از شهرها را بهعنوان مراکز نوآوری در عرصههای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ثبت میکنند. در زمینۀ ایجاد برنامههای توسعۀ پایدار و تابآوری مردم محور، فرهنگ به موفقیت یک شهر در خلق بسترهای تحولآفرین بهمنظور ایجاد تغییر کمک میکند.
۴.۶ شهرها باید روشهایی را برای تلفیق و کاربردی کردن فرهنگ در چارچوب استراتژیهای تابآوری ایجاد کنند، و مسیرهایی را برای گنجاندن فرهنگ در فرآیندهای اجرا و برنامهریزی یکپارچۀ تابآوری شناسایی کنند.
۴.۷رویکرد پروژۀ صد شهر تابآور الهامبخش فرآیندهای مشارکتی است. فرهنگهای محلی امکان ایجاد حس مالکیت نسبت به شهر، گردهمایی و یادگیری متقابل را برای شهروندان فراهم میکنند و از این طریق شهروندان نسبت به شهر خود احساس تعلق میکنند. رویکردی حساس از لحاظ فرهنگی بر اساس تابآوری میتواند افراد و جوامع به حاشیه رانده شده را برای مشارکت در زندگی فرهنگی و سیاسی توانمند سازد. پروژۀ صد شهر تابآور میتواند از منابع فرهنگیِ محلی و خلاقیت برای الهام بخشیدن و هدایت تغییرات اجتماعی و اقتصادی استفاده کند و در نتیجه تابآوریِ محلی و پتانسیل توسعه را افزایش دهد. فعالیتها و نمایههای فرهنگی همچنین میتوانند فرآیندهای احیای محیطی را تسریع کنند و الهامبخش اقدامات بهبود سلامت و رفاه باشند. آنها میتوانند ارتباطات اجتماعی را در چارچوب اکوسیستمهای خلاقانۀ پیچیدۀ شهرهای بزرگتر غنیسازی کنند و به تقویت احساس تعلق و هویت شهری در افراد کمک کنند.
۴.۸ فرهنگ بهعنوان یک محرک و توانمندسازِ واکنشهای خلاق شهر بهمنظور مقابله با چالشهای تابآوری، ایفای نقش میکند و سهم عمدۀ آن باید در چارچوب یک استراتژی یکپارچۀ گسترده در خصوص تابآوری شهر آشکار شود.
[۱] Urban Culture and Heritage : قابل دسترس در www.habitat-iii-issue-paper-۴_urban-culture-and-heritage-۲.۰-۱.pdf
[۲] Habitat III
نظر شما